مرگ دندان یا دندان مرده یکی از اصطلاحاتی است که ممکن است از اطرافیان خود بشنوید و برای شما شوکه کننده باشد. آیا واقعاً دندان یک اندام زنده محسوب می‌شود؟ چه دلایلی می‌تواند برای مردن دندان‌ها وجود داشته باشد؟ آیا راهکاری برای جلوگیری از این مشکل وجود دارد؟روش‌های درمان دندان مرده به چه صورت است؟ آیا امکان نجات دادن یک دندان در حال مرگ وجود دارد؟
این سؤالات و چندین سؤال دیگر در رابطه با مرگ دندان وجود دارد و اغلب خانواده‌ها سعی می‌کنند که با کمترین هزینه ممکن به پاسخ برای این سؤالات دسترسی داشته باشند. در این مطلب ما می‌خواهیم موضوع دندان مرده را به صورت کامل توضیح دهیم و همه ابهامات را در این زمینه از بین ببریم.
دندان مرده یا مرگ دندان چیست؟
مرگ دندان در منابع انگلیسی تحت عنوان dead tooth شناخته می‌شود که در جریان آن دندان بیمار قسمتهای زنده خود را از دست می‌دهد و شکل ظاهری آن به مرور زمان تغییر می‌کند. حالا برمیگردیم به ساختار دندان‌ها. یک دندان دارای سه لایه به اسم مینای دندان، دنتین و پالپ دندان است. مینای دندان یک لایه بسیار محکم است که به عنوان بیرونی‌ترین قسمت دندان بوده و از تأثیر عوامل مختلف بر روی دندان جلوگیری می‌کند. دنتین یک قسمت سرامیکی است که نسبت به مینا در بخش داخلی‌تر قرار می‌گیرد و اسکلت کلی دندان را تشکیل می‌دهد.
در داخلی‌ترین قسمت دندان یک قسمت خمیری شکل تحت عنوان پالپ دندان وجود دارد که از رگهای خونی و بافتهای عصبی تشکیل شده و وظیفه آن خونرسانی به دندان است. طول عمر و حیات دندان به طور مستقیم به عملکرد پالپ بستگی دارد و تا زمانی که پالپ زنده باشند، دندان هم زنده است. پس می‌توان این مرگ دندان را به مرگ پالپ دندان تعبیر کنیم که به مرور زمان قدرت تغذیه دندان را از دست می‌دهند و ما صرفاً با یک دندان با واژه می‌شویم که جسم آن سالم می‌ماند.
چگونه دندان مرده را تشخیص دهیم؟
زمانی که بخش خارجی دندان از بین می‌رود به مرور زمان باکتریها می‌توانند به بخش داخلی یا همان به قسمت پالپ دندان دسترسی داشته باشند و به مرور زمان آن را آلوده کنند. این تحرکات در ابتدا با عکس العمل سیستم ایمنی بدن مواجه می‌شود و باعث ایجاد فشار و تحریک درد دندان شده که در نگاه اول خود را به صورت حساسیت و درد نشان می‌دهد.بنابراین شما می‌توانید تحریک شدن لثه‌ها یا درد دندان را به عنوان اولین نشانه مرگ دندان در نظر بگیرید.
زمانی که پالپ دندان تحت تأثیر باکتریها قرار می‌گیرد، به مرور زمان رگهای خونی و بافتهای عصبی از بین می‌روند و شکل دندان فرد تغییر می‌کند. تغییر رنگ دندان شایع‌ترین نشانه برای مشخص شدن تغییر وضعیت دندان است. معمولاً در فاز ابتدایی رنگ دندان به رنگ زرد تغییر می‌کند که کم‌کم به سمت رنگ‌های کبود و در نهایت به سمت رنگ سیاه می‌رود. حتی در برخی موارد سوراخ شدن قسمت کناری دندان یا قسمت روی دندان هم می‌تواند علامت هشدار دهنده برای دندان مرده باشد.
مرگ دندان (dead tooth)
عوامل مؤثر در ایجاد مرگ دندان
به طور کلی اگر شما اجازه دهید که یک دندان بیش از حد در معرض باکتریها قرار گیرد یا در سطح آن حفره ایجاد شود، خواهد مرد. بررسی‌های دندانپزشکی نشان می‌دهد که شرایط بد بهداشتی دهان و دندان و عدم رعایت برخی نکات اولیه به عنوان اصلی‌ترین عوامل ایجاد دندان مرده شناخته می‌شوند و در کنار آن تروما به دندان هم نقش مهمی دارد.بنابراین از عوامل زیر به عنوان عوامل اصلی مرگ دندان یاد می‌شود:
پوسیدگی دندان
زمانی که یک دندان به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان دچار جرم می‌شود و بر سطح آن پلاک و تارتار تشکیل می‌شود، فعالیت باکتریها در این لایه خارجی نازک به مرور زمان باعث ضعیفتر شدن مینای دندان شده و باکتریها خیلی راحت می‌توانند به بخش داخلی و به قسمت پالپ دسترسی داشته باشند. دسترسی به باکتریها در ابتدا با عکس العمل سیستم ایمنی بدن مواجه می‌شود، اما به مرور زمان بافتهای زنده بخش داخلی دندان دچار عفونت شده و در نتیجه دندان اصطلاحاً می‌میرد.
تروما یا آسیب به دندان
تعریف تروما به ضربه‌های ناگهانی و محکم به دندان است که نتیجه آن شکستگی دندان‌ها یا پاره شدن رگهای خونی و از بین رفتن بافت عصبی است. این وضعیت اگر سریع درمان نشود در وهله اول باعث می‌شود که جریان خون به بخش داخلی و به بخش‌های عصبی دندان قطع شده و به مرور زمان بافت پالپ و مواد مغذی پیدا نمی‌کند. ادامه داشتن این وضعیت باعث می‌شود که دندان در برابر باکتریها عملکرد مناسبی نداشته باشند و باکتریها خیلی راحت بخش داخلی یا همان پالپ دندان و عفونی می‌کنند. به همین دلیل معمولاً به ورزشکاران ورزش‌های فیزیکی پیشنهاد می‌شود که از گارد دندان استفاده کنند.
درمان دندان مرده
اگر شما اجازه دهید که عفونت باکتریایی در داخل دندان شما رشد کند، به مرور زمان ریشه دندان شما از بین رفته و حتی احتمال حمله باکتریها به استخوان فک هم وجود دارد. این موضوع در مراحل بعدی می‌تواند تبعات بسیار خطرناکی داشته باشد و بیشتر استخوان فک شما را عفونی کند. بنابراین عکس العمل دندانپزشکان نسبت به درمان این روش متفاوت است و دو پیشنهاد کلی برای درمان مرگ دندان وجود دارد:
کشیدن دندان
هیچ کسی نمی‌خواهد که دندانهای خود را از دست دهد. اما ممکن است تنها گزینه درمانی شما برای جلوگیری از پیشرفته مرگ دندان، کشیدن دندان‌ها باشد. کشیدن دندان یک راهکار بسیار ساده و ارزان قیمت است که درد چندانی ندارد. این روش باعث می‌شود که جای دندان کشیده شده باقی بماند و تأثیر نامناسبی بر روی ظاهر فرد می‌گذارد. بنابراین معمولاً متخصصین پزشکی و متخصصین از کاشت ایمپلنت‌ها به عنوان جایگزین دندان استفاده می‌کنند. اگرچه امکان استفاده از بریج دندانی هم وجود دارد، اما از کاشت ایمپلنت به عنوان بهترین راهکار جایگزین استفاده می‌شود.
مرگ دندان (dead tooth)
عصب کشی دندان (درمان ریشه)
عصب کشی دندان به عنوان یک روش سخت‌تر و گران‌تر نسبت به کشیدن دندان شناخته می‌شود. البته خالی کردن ریشه دندان انواع مختلفی دارند و معمولاً در جریان آن بافت مرده یا همان پالپ را به طور کامل خارج می‌کنند در نهایت با استفاده از مواد دندانپزشکی مخصوص جایگزین می‌کند. این نحوه اگرچه درد چندانی ندارد، اما در هر صورت هزینه بالاتری باید متحمل شوید و دردسر بیشتری برای دندانپزشکی دارد. البته از آنجایی که دندان طبیعی شما حفظ می‌شود این روش طرفدار زیادی دارد.
روش های جلوگیری از مرگ دندان
بهترین و راحت‌ترین راهکار، جلوگیری از مرگ دندان است. اولین کاری که شما باید انجام دهید این است که اصول اولیه بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید و در طول روز راه کارهای مختلفی برای جلوگیری از تشکیل پلاک در سطح دندان‌ها به کار ببرید. مطمئن باشید که ارزش حفظ یک دندان بسیار بالاتر از هزینه‌های شما برای جایگزین کردن دندان‌هاست. اگر شما اجازه دهید که دندان‌هایتان به مرور زمان تشکیل پلاک دهند، به ناچار شروع به مردن می‌کنند و شما با یک دندان زشت و احتمالاً دارای حفره مواجه هستید. پس اولین راهکار این است که در طول روز حداقل دو بار از مسواک استفاده کنید و حداقل یک بار نخ دندان به کار ببرید.
اما به طور تخصصی برای جلوگیری از مرگ دندان ناشی از ضربات ورزشی و سخت توصیه ما این است که حتماً از گارد دندان و دهان در حین فعالیت‌های خود استفاده کنید. طبیعتاً جلوگیری از هرگونه آسیب به دندان ممکن است غیر ممکن باشد، اما اقدامات احتیاطی این اعتماد را در شما به وجود می‌آورد که دندان خود را برای مدت زمان بیشتری حفظ خواهید کرد و هزینه زیادی بابت جایگزینی و کاشت ایمپلنت نمی‌پردازید.
اگرچه مرگ دندان یک عضو بسیار حیاتی را از شما می‌گیرد، اما شما براحتی تمام می‌توانید از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید. فقط کافی است در مسئله بهداشت دهان و دندان خود دقت بیشتری داشته باشید و سعی کنید هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر احساس می‌کنید که در این مطلب ابهامی وجود دارد در بخش نظرات سؤالات خود را بپرسید و اگر نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارید از شماره‌های درج شده در سایت برای رزرو وقت استفاده کنید.